Verslag excursie naar de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag

Door Angelique Ten Holter

Op dinsdag 13 februari arriveerde iedereen netjes volgens plan om twaalf uur bij het verzamelpunt op station Den Haag Centraal. Begeleiders en deelnemers liepen onder leiding van Trudi naar buiten, waar schuin aan de overkant van het plein al het enorme gebouw van de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal archief verrees. Daar werden we ontvangen met koffie, thee en de grootste en dikste plak cake die ik ooit heb gegeten. Je mocht het gerust een homp noemen! Mijn meegebrachte lunch liet ik dus maar even in de rugzak zitten. Fijn om weer even te kunnen bijpraten met de oude bekenden, want ook daar zijn deze excursiedagen een prima moment voor.

Na vijftig minuten werd de groep in twee groepen verdeeld. Ik zat met begeleidster Anneke in groep 1, die eerst een presentatie van boeken zou volgen en daarna de rondleiding door het gebouw zou krijgen. Voor groep 2 was de volgorde omgekeerd. Wij gaven onze jassen en tassen af en betraden de stille ruimtes. Met tien personen gingen we naar Paul, die met passie voor zijn vak vertelde over de bijzondere boekcollectie die hij mede mocht beheren.

We startten al spectaculair met een prachtig geschrift uit de veertiende eeuw, dat ooit in opdracht van een Italiaanse edelman was vervaardigd. Het was rijk gedecoreerd en daarvoor was zelfs bladgoud gebruikt op de bladzijden en aan de buitenranden van de bladzijden. Dit boek was vanuit Italië in Spanje beland, waar nog meer decoraties waren aangebracht. En uiteindelijk kwam het terecht bij stadhouder Willem de vijfde.

Toen deze het land moest verlaten, liet hij zijn hele collectie boeken achter op het Binnenhof. Vanuit deze collectie van vijfenhalf duizend boeken is de collectie van de Koninklijke Bibliotheek ontstaan. De deelnemers bestudeerden de boeken uitgebreid met handen en ogen en er werden veel vragen gesteld, die Paul allemaal uitgebreid beantwoordde. Er kwam ook nog een boek op tafel met letters in preegdruk. Die liggen in reliëf op de bladzijden en waren bedoeld voor blinden in de tijd dat er nog geen braille bestond.

Na vele andere boeken eindigde de presentatie met boeken van een moderne Vlaamse auteur die voor zijn trilogie wel heel bijzondere kaften had gekozen. De eerste was van tapijt, de tweede van behang en de derde van schuurpapier. Deze materiaalkeuze hing samen met de inhoud, van zacht naar schurend.

Na een kop thee nam rondleider Jessica onze groep over. In de diverse ruimtes van het immense gebouw vertelde zij verder over de huidige collectie, die tot zeven miljoen titels is uitgegroeid! In totaal is dat meer dan 120 kilometer aan boeken, als je ze achter elkaar zou leggen!

We mochten nog een mooi in koper vervaardigd vooraanzicht van een statig gebouw voelen, dat de oorspronkelijke Koninklijke Bibliotheek in Den Haag was. Dit gebouw stond aan het Lange Voorhout. Ook de oude gevelsteen van dat gebouw lag in die hal, als nostalgisch aandenken aan vroeger tijden. Het huidige gebouw, dat ooit het grootste van Nederland was, zal in de toekomst meer een publieke functie krijgen. Twee collecties zullen worden afgestoten en verplaatst naar Utrecht. De overige geschriften zullen in een kleiner nieuwbouwpand in Delft worden geplaatst. Het personeel werkt steeds vaker vanuit huis en buiten de fysieke boeken en tijdschriften zullen er ook steeds meer digitale bestanden te vinden zijn.

Om vijf uur was de excursie dan toch echt ten einde, wat na alle interessante input ook maar goed was. Het was al met al zeer leerzaam, boeiend, leuk, verrassend en indrukwekkend. Paul, Jessica en hun collega’s hebben een fantastisch visitekaartje bij KUBES achtergelaten. Wat een kennis, kunde en enthousiasme en tomeloze inzet voor onze doelgroep!