Sumi-e

Het inkt schilderen is sinds 1200 ontwikkeld in Japan door Zen-monniken, waarbij het witte vlak (het papier) het universum voorstelt en de zwarte inkt de materiele vormen die onophoudelijk verschijnen en weer verdwijnen. De Sumi-e meester leert ons om de vitale energie en de eeuwigdurende betekenis die in elke vorm besloten ligt, uit te drukken. Waarbij het penseel wordt aangestuurd door de adem. De belangrijkste onderwerpen in Sumi-e zijn bamboe (winter), orchidee (zomer), pruimenbloesem (lente) en chrysant (herfst).

Zij vertegenwoordigen de vier seizoenen in een jaar en de vier levensfasen van een mens en de 'ki', de levensenergie. De bamboe (bamboetak) staat voor de winter, buigzaamheid geworteld in kracht, het Oosterse symbool van eeuwigdurende vriendschap en lang leven. De pruimenbloesem is het symbool van het spiritueel ontwaken, en het belichaamt zowel kracht als een lang leven, weerstand en onafhankelijkheid. Alles van de orchidee drukt geluk uit. De chrysant staat voor de herfst, de bloem die de vorst uitdaagt; de Oosterse betekenis is die van leven en geluk.

In Japan wordt Zen-schilderen Sumi-e genoemd: ‘Sumi’ betekent zwarte inkt, en ‘e’ betekent schilderij. Sumi-e is een verdieping en aanvulling op meditatie, en kan veel inzichten verschaffen in de geest waarin we onze acties uitvoeren. Via de streek van een penseel wordt helder waar we wel, en waar we geen aandacht en concentratie hebben. In die zin is het een krachtig hulpmiddel om ons bewust te worden van hoe de aandachtige concentratie wordt afgeleid door onze emoties, onze innerlijke criticus, of de acties van anderen.

Door simpelweg een penseel, inkt en een vel rijstpapier te gebruiken, stimuleert deze manier van schilderen de creativiteit en ontvankelijkheid bij een student. Dit ontstaat door de concentratie op het hier-en-nu, het laten gaan van gedachten, het ontspannen van het lichaam en met de juiste lichaamshouding en ademhaling.

Al schilderend in een harmonieuze en verstilde sfeer word je steeds aandachtiger, je voelt je in harmonie met alles om je heen, je leert jezelf en je beperkingen te accepteren en te overstijgen. Je wordt een met het onderwerp en het materiaal, en uiteindelijk kom je in contact met de bron van het leven zelf, een bron die in ieder van ons huist. De inzichten verkregen tijdens het schilderen kunnen behulpzaam zijn zowel in de beoefening van meditatie als in het dagelijks leven.

Ik schilder vanaf juni 2019 sumi-e. Mijn leermeester is Beppe Mokuza: een Zen-boedhistische monnik. Sumi-e is in al die eeuwen van leraar op leerling aan hem overgedragen en nu ook weer aan mij. Sumi-e is voor mij belangrijk om verbinding te maken, Zowel in het maken van mijn kunst, met mezelf, mijn spiritualiteit en mijn omgeving.

Het beoefenen van sumi-e heeft dan ook een positieve invloed op je welbevinden. Je leert je te focussen op waar je nu mee bezig bent. De schilderijen stralen dan ook rust en positieve energie uit. Vandaar dat je vaak deze schilderijen ziet hangen in de praktijk van (para)medici. Beppe is mij verder aan het opleiden om het sumi-e door te geven, waardoor ik hier nu ook les in kan geven.

Sinds 2021 volg ik dan ook de Internationale School of Sumi-e in Versailles, Franse Boeddhistische kloosters en in Italië. Behalve workshops geven aan mensen die hierin geïnteresseerd zijn, ben ik vooral bezig met mensen die denken dat ze niet kunnen schilderen. Bijvoorbeeld blinde of slechtziende mensen, hun te laten ervaren dat ze het wèl kunnen en op deze manier zelfvertrouwen en daarin een andere manier van kijken te geven. Ik geef workshops aan kleine groepjes of individueel.

Sumi-e beoefenen is een spirituele ervaring. Ook het kijken naar de film hierover kan een spirituele ervaring zijn.